Centralny Super Park
Wielkie rzeczy nie biorą się z przypadku. Central Park był konceptem, który w latach jego powstawania ścierał różne wizje miasta. Dzisiaj widać, że wygrała najlepsza wizja, bo Central Park jest niesamowitym miejscem.
W latach 40 XIX wieku nie było w Nowym Jorku żadnego znaczącego parku. Ojciec idei czegoś niepowtarzalnego, wiecznego, służącego pokoleniom Andrew Jackson Downing, wzywając do stworzenia parku mówił, że „Nowy Jork potrzebuje parku godnego aspiracji miasta„. Powiedział również, że „obecne parki nie są nawet przeprosinami za brak parku. To kwadraty lub wybiegi „. Jego wizję podchwycił redaktor „Evening Post” William Cullen Bryant, jej redaktor naczelny od 1827 roku. W artykule otwierającym publiczną debatę na temat parku, napisał, że „nie ma wizji otwartej przestrzeni dla ogromnego miasta„. James Gordon Bennett dopisał w „New York Herald”, że „miasto nie ma płuc, ma tylko żyły i tętnice„.
W 1853 roku miasto wykorzystało ustawę „Cantral Park Act” i oddało do zagospodarowania teren parku 778 akrów od 59 ulicy do 106 ulicy, co zostało po 10 latach wydłużone do 110 ulicy. Z terenu eksmitowano 1600 osób wraz ze szkołą i trzema kościołami.
W wieku 36 lat umiera Andrew Downing, ale temat projektu parku prowadzi dalej jego partner biznesowy Clavert Vaux. Włączył on do projektu Fredericka Law Olmsteda. Wzięli udział w konkursie miejskim na projekt parku. Swój projekt nazwali „Greensward Plan”, który zwyciężył, jako jeden z 33 zgłoszonych projektów.
Natchnieniem dla Olmsteda był Birkenhead Park ukończony w 1847 roku. Był to pierwszy brytyjski park zbudowany za publiczne pieniądze. Clavert Vaux zaprojektował do tego 36 unikalnych mostów, budynki, w tym gmach Metropolitan Museum of Art. Park przyjmując wygląd naturalnego krajobrazu był wielkim wyczynem inżynieryjnym. Firma Olmsteda przetrwała ponad 100 lat, mając w dorobku projekty 700 parków. Budżet budowy parku wynosił 1,5 miliona USD, a ostateczny koszt wyniósł 13,9 miliona USD.
Można powiedzieć, że park jest dziełem, które miało w swej koncepcji wpłynąć na polepszenie zdrowia publicznego i stworzenie społeczeństwa obywatelskiego. Wielkie przestrzenie zabudowane zostały intymnymi gęstymi nasadzeniami lasów, meandrującymi potokami i naturalistycznymi jaskiniami, skałami czy kaskadami. Miały one za zadanie zatrzymać pędzących mieszkańców żyjących w nieustannym biegu. Ponieważ jednocześnie miało ono służyć socjalizacji obywateli, projekt wyposażono w galerie spacerowe, promenadę i główny plac – dwupoziomową esplanadę Bethesda Terrace. W jej centrum stanęła fontanna projektu Emmy Stebbins – „Angel of the Waters„, czyli „Anioła Wód„. Zaprojektowano przestrzenie dla muzyki, teatru, obserwacji ptaków, studiowania botaniki oraz różnych rekreacji: pływania łódką, baseballu, krykieta, jazdy na łyżwach.
Anioł jest bohaterem 5 rozdziału Ewangelii św. Jana, który stępuje do sadzawki, aby uzdrowić chorych czekających na cud.
Emma Stebbins była pierwszą kobietą, która otrzymała publiczne zamówienie na zaprojektowanie fontanny. Jej pomysłem było upamiętnienie pierwszego zbiornika wodnego w Nowym Jorku o nazwie Croton, zbudowanym w latach 1839-1842. Zapewniał on czystą wodę, co było ważne w obliczu epidemii cholery, która zdziesiątkowała wcześniej miasto. Symbolem tej czystości jest lilia, którą Anioł trzyma w lewej ręce. Zbiornik dystrybucyjny Croton był sztucznym jeziorem o powierzchni 4 akrów, otoczony wielkim granitowym murem. Zbiornik Croton rozebrano w 1900 roku. Stał on dokładnie w tym miejscu, w którym wznosi się gmach New York Public Library.
Park został tak skonstruowany, aby oddzielić się od miasta, a jednocześnie włączyć się w jego strukturę. Przez park przechodzą 4 duże ulice komunikacyjne pomiędzy 65, 79, 86 i 96 ulicą, które oddzielone roślinnością i ukształtowaniem terenu, stanowią jedność komunikacyjną dla części miejskiej.
Mało kto wie, że na każdej z 1600 latarni w parku jest tabliczka z czterema cyframi. Jest to numeryczny GPS po parku. Pierwsze dwie cyfry oznaczając numer najbliższej ulicy, suma dwóch kolejnych wskazuje Wschód, jeżeli są parzyste i Zachód, jeżeli są nieparzyste.
Park ma długość 4120 metrów i szerokość 850 metrów. 20 tysięcy robotników nawiozło na teren parku 5 milionów metrów sześciennych kamienia i ziemi. Zbudowano 36 mostów i 11 wiaduktów. Zasadzono 500 000 drzew i krzewów. Całe różnorodne ukształtowanie parku zostało wykonane ręcznie przez człowieka. Central Park powstał w ciągu 15 lat. Dziś co roku wchodzi do parku 42 miliony ludzi w poszukiwaniu ciszy i spokoju.
P.S. Central Park naprawdę jest wielki i chodzenie po nim może zająć cały dzień. Dlatego najlepszy jest rower, z tym, że trzeba pamiętać, że nie wolno jeździć rowerem po trawie. Można po niej chodzić, leżeć na niej, ale rower obciążony człowiekiem przecina korzenie trwa i trawa usycha. Trzeba przyznać, że trawa w Central Parku jest gruba i miękka jak materac. Leży się na niej wspaniale.
20 sekund z Central Parku