Muzeum, którego budynek jest dziełem sztuki
Wierzę w Boga, ale wypowiadam go w słowie – Natura, powiedział Frank Lloyd Wright, który przez całe swoje życie, w projektach architektonicznych, inspirował się kontemplowaniem natury. Nie chodziło mu przy tym o to, aby odwzorowywać, czy ją kopiować, ale aby szukać w niej inspiracji. „Kiedy szukasz palety kolorów” mawiał Wright „idź na łąkę lub do lasu i ją stamtąd przynieś„.
Ten respekt do natury został wpojony Frankowi Lloydowi Wrightowi w młodości, kiedy w trakcie wakacji pracował na farmie wuja. Codzienne przebywanie z naturą, hodowla zwierząt, życie w rytmie dopasowanym do etapów wzrostu plonów, wywarły głęboki wpływ na koncepty architektoniczne Wrighta.
Przyznał on również, że w dzieciństwie godzinami bawił się za pomocą popularnej zabawki dla dzieci – klocków Froebla. Był to zestaw klocków o prostych kształtach, z których można dowolnie tworzyć przeróżne formy i bawić się w układanie wieży, pociągu, postaci, czy domu.
W 1943 roku Frank Lloyd Wright otrzymał list od Hill von Rebay, niemieckiej malarki i doradczyni Salomona Roberta Guggenheima, z prośbą o zaprojektowanie budynku, w którym miała się znaleźć współczesna kolekcja dzieł sztuki, zebranych przez Salomona R. Guggenheima takich między innymi malarzy jak: Wasilij Kandinsky, Marc Chagall, Robert Delaunay, Fernand Léger, Amedeo Modigliani, Pablo Picasso, Pier Mondrian, Rudolf Bauer, Hill von Rebay, czy Paul Klee. Projekt miał być nieporównywalny z żadnym innym muzeum sztuki na świecie. Wright pracował nad nim 15 lat.
Frank Lloyd Wright nie lubił Nowego Jorku i nazywał miasto „ogromnym więzieniem ze szklanymi ścianami„. Uważał miasto za przeludnione i początkowo próbował nawet wpłynąć na zmianę miejsca eksponowania kolekcji. Dopiero w 1949 roku napisał, że „będzie musiał jednak wymyślić koncept budynku w Nowym Jorku”.
Rozpoczął od tego, że stworzył relację z Central Parkiem, znajdującym się po przeciwnej stronie 5 Alei. Idąc 5 Aleją na północ Manhattanu, dochodzi się do 88 Ulicy, przy której znajduje się budynek Guggenheim Museum. Przestrzeń Manhattanu obniża się nagle, ponieważ budynek jest niższy, niż jego otoczenie. Zabieg ten powoduje nagłe rozświetlenie przestrzeni wokół muzeum i zmienia rytm prostokątnych budynków przy 5 Alei.
Do 1992 roku budynek stał samodzielnie i wyglądał jak duży pomnik. W latach 1990-1992 dobudowano do niego prostokątne skrzydło zaprojektowane przez Gwathmey Siegel & Associates Architects. Wieża ta, górująca nad gmachem Wrighta, powiększa przestrzeń wystawienniczą o cztery dodatkowe piętra wystawowe oraz dwa górne piętra pomieszczeń biurowych.
Inspiracja gmachu budynku
Według Ericka Lloyda Wrighta wnuka Franka, inspiracją do projektu budynku muzeum, był głowonóg morski Nautilus nazywany po polsku Łodzikiem. Zanim Erick został uczniem swojego dziadka, wspominał niedzielne poranki spędzane w jego towarzystwie. Dziadek stawiał przed nim rząd muszli i mówił, żeby mały Erick zwrócił uwagę na to, co wytworzyła natura. Każda z muszli zbudowana jest na tych samych zasadach, ale jednocześnie żadna z nich nie jest identyczna. Jej forma zależała od tego, do czego będzie potrzebował ją ten organizm, który w niej mieszka.
W swoim liście do Hill von Rebay w 1944 roku, Wright opisał swój koncept formy budynku muzeum, jako odwrócony zikkurat – budowlę sakralną, znaną ze starożytnej Mezopotamii.
Guggenheim Museum, to koncept architektury organicznej, która zakładała harmonię budynku i tego, co w danym momencie jest wokół niego z uwzględnieniem miejsca i czasu, w którym powstał. Budynek miał za zadanie uzupełnić przestrzeń, w której został zbudowany i miał odzwierciedlić naturę, oddając w każdym swoim fragmencie jej strukturalne piękno.
Początkowo elewacja miała mieć kolor czerwony, który był uważany przez Wrighta za najdoskonalszy i najważniejszy z kolorów.
Koncept drogi zwiedzającego wystawę sztuki współczesnej jest taki, że do budynku wchodzi się przez korytarz z nisko zawieszonym sufitem. Kiedy przekroczy się wejście do hallu głównego, nagle doświadcza się ogromnej, wolnej przestrzeni. Budynek jest tak zaprojektowany, że początkowo nie widać obrazów na ścianach, głowa wędruje do góry, w kierunku wielkiego szklanego sufitu, przepuszczającego światło dzienne.
Wystawę zwiedza się zupełnie inaczej, niż wyobrażenie tego, czego można się spodziewać, od wystawy z dziełami sztuki. Najpierw należy wjechać windą na samą górę budynku i doświadczyć ponownie wolnej przestrzeni Guggenheim Musem, tym razem widząc spiralę wystawową, która idzie ku parterowi. Z tego miejsca widoczne są dzieła wiszące na ścianach idącej ślimakiem w dół galerii obrazów nowoczesnych twórców. Spiralna droga zwiedzania wynosi 431,5 metra.
Geometria według Franka Lloyda Wrighta
Wright mówił, że klocki Froebela ma w ręku każdego dnia. Dostał je od matki, która wpłynęła tym prezentem , na całe zawodowe życie swojego syna. Eksperymentowanie z bryłami i formą w dzieciństwie, dało rezultat w niezwykłych projektach architektonicznych w dorosłym życiu. Wright projektował w systemie obracających form geometrycznych. Architekt był przekonany o kosmicznej mocy i jedności z kosmosem w geometrii. Tak zaprojektowana architektura, miała zapewnić jednostce, łączność ze wszechświatem. Każda z form geometrycznych miała specjalne znaczenie. Okrąg – to nieskończoność. Trójkąt – jedność. Spirala – postęp organiczny. Kwadrat – integralna spójność.
Cały budynek Guggenheim Museum składa się z prostych, spirali, trójkątów, okręgów, owali i kwadratów. Utworzona struktura budowli emanuje pięknem i estetyką. Wydaje się, że głównym powodem tego odczucia jest hołd złożony uniwersalnym zasadom formy w kompleksowym projekcie budowli.
Według Louisa Sullivana „forma podąża za funkcją budynku„. Wright pracował w jego studiu architektonicznym w Chicago. Punktem wyjścia dla architekta musi być cel budynku. Wright dopowiedział ten aksjomat jeszcze dosadniej „forma i funkcja są jednym„.
Projektowi Wrighta zarzucano, że przyćmił kolekcję, którą miał eksponować. Wright zaprzeczył temu pisząc w jednym z listów z 15 lipca 1958 roku, że „budynek i obrazy stały się w projekcie piękną symfonią, jakiej nie było wcześniej w świecie sztuki”.
Muzeum jest otwartą przestrzenią, obrazy i inne dzieła ogląda się, ale również doświadcza obecności innych zwiedzających osób. Budynek projektu Wrighta zmusza do zwiedzania. Żeby go doświadczyć, trzeba po nim chodzić.
Budynek jest pomnikiem wystawionym modernizmowi. Po 50 latach od otwarcia 21 października 1959 roku, nadal wydaje się być najnowocześniejszą formą, w jakiej można sobie wyobrazić zaprezentowanie sztuki nowoczesnej.
Od autora: Kolejka do muzeum potrafi być wieluset metrowa i ustawiać się od 10 rano do wieczora. Patentem jest wykupienie jednego z muzealnych passów dostępnych w Nowym Jorku. Dzięki temu, można wejść bez kolejki osobnym wydzielonym przejściem. Nigdy nie widziałem jakiejkolwiek kolejki to tego przejścia.